Trang chủ » Bầu bạn góp cổ phần

Nhớ Duật

Trần Trương
Thứ bẩy ngày 8 tháng 12 năm 2012 10:51 PM


Chợp một cái mà đã năm năm.Duật đi xa đã năm năm rồi,  thế mà  ngỡ chưa xa.Duật ngồi thì lâu nhưng đi thì nhanh.Lâu là bởi “vui đâu chầu đấy”, nhưng nhanh cũng bởi cứ hay để việc đến sát  nút rồi mới vội vàng chạy về …làm nốt cho xong.Ngày chống Mỹ thì
Công việc tất bật, cứ cái xe đạp màu cứt ngựa , đít ngồi vểnh lên, đầu đội mũ sắt Duật phóng như bay trên đường phố.Một buổi trưa ,loáng một cái, gã đàn ông gày gò cao ngẳng phốc xe lên vỉa hè nhà tôi ở đầu phố Khâm thiên, Duật kêu: Ra mà lấy bánh mỳ, 4 cái đấy, hôm nay không ăn cơm , vội đi đây., hắn quăng veo vào góc nhà rồi..biến.mãi hỏi sao vội thế, Duật bảo :Hôm ấy Công ty vệ sinh mời ăn cơm tổng kết, thế thì tội gì mà không chén, tớ xơi mãi canh dưa nấu tóp mỡ nhà ông cũng xót ruột…Vậy đấy cái thời chiến tranh chơi với nhau đơn giản lắm.Nhà chật, có cái gác xép gỗ ẹo ợt mà có đến chục lão văn chương , thơ phú đến tụ tập rồi thân nhau.Mẹ tôi bảo: đám văn vẻ chúng bay bẩn khiếp. tao thấy thằng Duật mặc đến 4 ngày cái áo rồi mà chưa thay, hôi dình.Ấy thế nhưng cụ lại hay chiều cu Duật bởi nó khéo miệng, thỉnh thoảng bớt ở đâu được cái tem gạo 225 gờ ram ,hắn biếu cụ,bảo:con ăn mãi cũng ngượng cụ ạ, cụ cho con góp chút  này nhé. Cụ cười bảo:thằng này vẽ có đến 2ngàn hai trăm gờ -ram cũng còn thiếu.Chả thế mà Đỗ Chu đi công tác xa, dúi  vào cho tôi cái sổ gạo đong đến 3 tháng, Gạo 4 hào một cân đáng bao nhiêu, thế là Duật và đám văn chương lại tha hồ bù khú. Cái ngày chiến tranh làm gì có nhiều kiểu nghe nhìn,vì thế buổi tiếng thơ của đài, báo văn nghệ in đen trắng là hai “kênh” quan trọng của đám làm thơ, viết văn.Đêm vài thằng nằm cạnh nhau lại nghe đài ngâm thơ của bạn thấy vui và sung sướng….Giờ thì nhiều bạn hữu không ai là không nhớ hình ảnh nhà thơ”Đông-ky-Sốt” Phạm Tiến Duật hay diện bộ  cánh com-lê trắng toát và đeo cái cà vạt đỏ.Duật mà khen ai , ông nào lớ ngớ thì sướng lịm “ga  hàng cỏ”.Một hôm tôi mời Duật đi ô tô , lên xe, Duật hỏi luôn cậu tài xế: chú tên gì đấy? dạ, em tên Diên.Duật bảo: tên Diên hay đấy, cái tên này nhiều ông làm to lắm, bét nhất cũng hàm thứ trưởng, như ông vũ khắc Liên đấy, thứ trưởng Bộ Văn Hoá, như chú đây lái xe cũng là to, chứ cứ như tớ thì bao giờ biết lái. Mà nghiệm đấy cậu ạ, cái tên nào mà có chữ I phần lớn làm to, ví như Lê –Nin, XtaLin,Hồ chí Minh, Đỗ Mười, Võ văn Kiệt , Nguyễn Văn Linh, Bảo Đại, Ngô Đình Diệm,Kit-xinh- Giơ , Hít-Le..Ken-Nơ-Đi..Duật hay vui và đùa cợt vô tư,ai không hiểu thì dễ tự ái.Nhưng  cũng chẳng mấy ai giận Duật.Ngày làm Tổng Biên tập tạp chí Diễn Đàn văn Nghệ,ngồi mãi lầu 7 nhà 51  Trần Hưng Đạo, Duật cũng nhiều khách. Tôi lên, Duật bảo: Hôm nay ở đây ăn cơm nhé, lâu lắm mới đãi được ông một bữa.Vừa nói , Duật ngồi phốc cả giầy Tây lên sa-lông, đoạn cúi xuống gầm bàn, kéo ra con mực khô,đổ ít cồn vào cái đĩa to, châm lửa,và cầm cả con mực vứt vào nướng.Một loáng đã chín. Quần áo chỉnh tề thế mà  cứ như anh đi bổ củi, Duật xé mực từng miếng rồi rót rượu ấn vào tay tôi:Chén ,chén!đãi nhau giữa thời bình , nhà cao cửa rộng mà ăn vẫn kiểu …du kích.. Nhóm bạn chúng tôi chơi và thân nhau có đến nửa thế kỷ, giờ anh còn , anh mất, soi gương đã thất thập cổ lai hy, ấy vậy mà đến giờ vẫn giữ lại trong nhau bao nhiêu kỷ niệm đẹp.Những buổi đàm tiếu, trà dư tửu hậu vẫn nhắc lại bao nhiêu cái ngày xưa thân ái của nhau.Cũng không hiểu tại sao cái căn gác xép ở số 9 Khâm thiên của nhà tôi lại trở thành nơi tụ tập của khá nhiều anh tài.Nào là bằng Việt, Lưu quang Vũ, Xuân Quỳnh, Vũ quần Phương, Trinh Đường, Lại Giang, Lâm Quang Ngọc, Nghiêm Đa văn, Trường Lưu, Đỗ Chu, và có cả ông nhà thơ tình kỳ cựu nữa đó là Xuân Diệu, cũng vài lần ghé qua bằng chiếc xe đạp sang trọng ngày ấy: xe “favorit” của Tiệp khắc, với màu xanh da trời.Ngày tôi cưới vợ tập hợp đông đủ cả.Tại hội trường “nhà Dầu” bây giờ là trụ sở của Tổng công ty xăng dầu VN tại số 1 phố Khâm Thiên liên hoan tiệc trà, Xuân Diệu đọc bài thơ Biển  dài hơi, làm cho không khí hội hôn vui hẳn lên: Anh không xứng là biển xanh,nhưng anh muốn em làm bờ cát trắng….Đã hôn rồi hôn lại/cho đến mãi muôn đời.. mọi người vỗ tay ràn rạt..và Xuân Diệu lại say sưa đọc. Trẻ con đến đám cưới đông , chúng ăn  hết cả kẹo, chỉ còn nước chè tươi, thế mà cũng vui đáo để.Thanh Nhàn với xuân Quỳnh bảo hết kẹo rồi , chỉ còn thơ thôi.Hôm đám cưới tôi, Duật  và Đỗ Chu vắng mặt vì phải đi .. chiến trường. Chu gửi lại 5 bao thuốc Tam Thanh,Duật cho mấy cân tem gạo, quí lắm.Ngày đánh Mỹ, những năm 60 và 70 của thế kỷ trước,các bạn văn thơ chơi với nhau có vẻ “lêu têu” nhưng sao thơ hay thế.Đọc báo văn nghệ trên xe điện,đọc cả dưới gầm bàn,mà không chán.Mấy hôm nay, nhân ngày giỗ Duật lần thứ năm, mấy anh em cứ lan man nhớ lại chuyên ngày xưa,mấy thằng đi xa rồi mà vẫn cứ như còn đâu đây, có lẽ dấu ấn về nhau còn in đậm,nên khó phai nhòa.Duật của Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây thì quên sao được.Ông là một nhà thơ còn có cái “đặc trưng” trong cách ăn mặc. khác với Đỗ Chu Xuề Xòa, có khi còn luộm thuộm, Duật thì lúc nào cũng đóng bộ ngay ngắn, chẳng lúc nào thấy ông bỏ cà vạt , giầy Tây mõm ngóe.Giầy của ông cứ theo chân ông “Văng xi lô” mọi nơi, không cần đánh bóng.buồn cười nhất là khi gặp ông đi ăn trưa ở một quán bún vịt,ông mời tôi ăn cùng, quán ăn không có ghế cao, ông bưng bát bún lên, thì cái cà vạt đỏ nhúng ngay vào bát bún, tưởng ông cởi cà vạt ra, nhưng không,ông cầm đầu cà vạt vắt nước ướt rồi nhét nó vào trong bụng áo sơ mi, rồi tiếp tục…húp. Có lẽ cái ăn mặc ngay ngắn của ông là thói quen chứ không phải để “đánh bóng” bề ngoài.phải nói thật là chúng tôi rất quí Duật bởi cái tính “hào hoa phong nhã”.nhưng nghĩ cho cùng cuộc sống của Duật rất vất vả. Hình như Duật không có cái ý thức tổ chức gia đình chỉn chu.Có lúc biết Duật nằm ngủ trên bàn làm việc ở cơ quan Hội mà mình thấy chạnh lòng.Chén rượu nhạt cũng uống, ăn đôi  khi không cần vào mâm bát. Ngày hòa bình , khá giả rồi mà Duật vẫn sống kiểu như thời chiến, Ăn bát phở vỉa hè, cái bánh mỳ  kẹp trứng, ngồi nói chuyện ở quán rượu mà cứ như diễn thuyết.Cứ nhìn ảnh vẽ hay ảnh chụp nào của Duật cũng gồ ghề, đôi khi còn “hầm hố”. Cái khuôn mặt suy tư, hào phóng và đăm chiêu thậm chí đau khổ đã làm nên một hồn thơ Phạm Tiến Duật đầy chất sống , hừng hực của chiến trường, đằm thắm , mượt mà của yêu thương, lạc quan và tươi sáng, chắc thế mà thơ Duật có nhiều công chúng, từ em bé đánh giầy đến nhà chính khách đều biết đến tên tuổi ông và vì thế ông có lý do để nhà nước  tôn vinh xứng đáng nhận giải thưởng cao quí  Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuât.Việc đó cũng là một kỷ niệm lớn.nhưng cái còn lại lớn lao hơn là Thơ ông chắc sẽ nằm lòng sâu đậm trong dân chúng việt Nam.   Mỗi trái tim nhà văn chúng tôi dù có ai đó nhịp đập không còn nhưng chắc chắn mãi là cái bảo tàng nhỏ phi vật thể chứa đựng nhiều hình ảnh về nhau, về một thế hệ nhà văn nhọc nhằn , gian khổ,mà hình ảnh nhà thơ nổi tiếng Phạm Tiến Duật là một cao điểm sáng đẹp cho thế hệ chống Mỹ  vẻ vang, dễ gì khoả lấp .Lần cuối gặp Duật ở chân cầu thang sân nhà 65 Nguyễn Du,Duật lên lấy nhuận bút Tạp Chí Nhà văn,Tôi cũng được nhận chút nhuận bút 300 ngàn,Khi gặp tôi , tần ngần , Duật bắt tay, nói như gở: Chào Trương mình đi nhé,Tôi vội dúi vào tay Duật số tiền nhuận bút ấy ,bảo:Chút quà mọn cầm cho tớ vui,Duật nói nhỏ như giọng con gái,mình …xin,và thế là ít ngày sau chưa kip vào thăm Duật ở bệnh viện. thì….Duật đã đi thật rồi..