Tập ký & tản văn: “Hà Nội dấu yêu” của tác giả Phạm Thị Phương Thảo, NXB Hội nhà văn năm 2013 như một nét môi hôn dịu dàng lên kinh thành cổ tích ngàn năm văn hiến, trong đó mỗi bài đều như ngân lên những cung bậc của cảm xúc thi vị, say đắm, được hun đúc bằng tình yêu trong sáng, tinh khiết như mối tình đầu.
 Tập ký & tản văn “Hà Nội dấu yêu” gồm ba phần:
  Phần I: “Hà Nội dấu yêu” gồm 18 bài
  Phần II: “Miền thơ ấu”, gồm 6 bài
  Phần III: “Kỷ niệm yêu thương”, gồm 12 bài
  Hà Nội không phải nơi chôn nhau cắt rốn của chị nhưng lại là nơi chị học tập và công tác mấy chục năm trời. Tự lúc nào Hà Nội với những nét trầm tư, cổ kính, thanh tao cùng bao hương sắc mang hồn cốt dân tộc đã ăn sâu vào máu thịt của chị, có lẽ vì vậy chị dành nhiều bài viết về Hà Nội hơn trong tập tản văn & ký này. Không biết đã bao người viết về Hà Nội, với Phương Thảo, bằng cảm quan tinh tế và tố chất của một nhà thơ - (chị đã xuất bản bốn tập thơ: “Dòng sông khát vọng”, NXB Văn học – 2010, “Hoa nắng”, NXB Văn học – 2011, “Trao em mùa hạ”, NXB Hội nhà văn – 2012 và: “Khúc ru nơi lưng núi”, NXB Hội nhà văn – 2012) chị đã thổi hồn vào mỗi bài, mỗi trang một sắc thái mới đầy chất trữ tình, đa dạng về đề tài, ngôn ngữ trong sáng, tự nhiên như tấm lòng của chị với Hà Nội. 
Phải tinh tế lắm mới cảm nhận được “Những búp gió Tây Hồ”: “Trong cái se lạnh của tiết thu, ta nghe từng búp gió xôn xao đang muốn đuổi theo nhau dập dìu trên mặt hồ. Ấy là những ngọn gió sớm mai còn thảnh thơi đang chờ đợi những tia nắng thu đầu tiên xuất hiện”. Cảnh và tình hòa trong một mối  đồng điệu tương giao, phảng phất một nỗi ưu tư thế sự: “Chợt những cơn gió thu mang hơi thở heo may đang lô xô đuổi theo từng búp gió Tây Hồ. Bao mùa thu đã đi qua cuộc đời mà sự tiếc nuối chợt vỡ òa trên vai áo người qua. Cái còn và cái mất, cái vui và cái buồn, ranh giới giữa hạnh phúc và khổ đau đôi khi cũng thật mong manh như sương khói”. Những cơn gió Hà Nội vô hình mà hiện ra hữu hình, đẹp và mộng ảo đến thế.
Chị yêu đến say mê “Cây cầu sắt nhiều tuổi nhất”, bởi đấy là chứng nhân của lịch  sử: “Thành phố ngàn năm tuổi và cây cầu Long Biên luôn là biểu tượng không thể tách rời” và không chỉ một lần chị: không cưỡng nổi lòng mình “tự mình phóng xe máy lên cầu để ngắm sông nước nơi Bãi Giữa sông Hồng. Thả tầm mắt nhìn xuống bãi Soi khi mùa về xanh mướt mải với đầy bóng lá của cỏ dại và ngô khoai”, để rồi được tận hưởng “những giây phút ta thấy thanh bình nhất”. Sinh ra và lớn kên ở thành phố  Lào Cai, nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt rồi gắn bó với Thủ đô, một thành phố phía cuối sông nên dòng sông Hồng luôn tha thiết chảy trong tâm hồn chị, mang theo  bao huyền tích, bao bước chân quen lạ qua cầu và chiêm ngưỡng dòng sông.  Hà Nội hôm nay đã có nhiều cây cầu hiện đại, to đẹp hơn nhưng với chị: “Mỗi khi có dịp qua cầu, tôi vẫn có cái thú hoài cổ là được ngắm nghía cây cầu già nua… nhìn sang phía chùa Bồ Đề bên kia sông Hồng mà nghe trong không gian như phảng phất tiếng chuông chiều  ngân nga cùng những bảng lảng khói sương và lòng thầm mong ước một cuộc sống thanh bình cho Hà Nội”. Thì ra chị đâu phải người hoài cổ, cây cầu đã nối liền miền quá khứ với  hiện tại và nối nhịp đến tương lai được chị thể hiện rất tinh tế.
Nói đến Hà Nội là phải nói đến: “Phố cổ”, với 36 phố phường đã đi vào thơ ca nhạc họa và thu hút những ai muốn khám phá Hà Nội xưa. Chị cũng như bao người “yêu phố cổ thì vẫn hoài niệm và thích lang thang tản bộ quanh khu phố cổ Hà Nội để kiếm tìm những trải nghiệm riêng của mình và mỗi lần lại như khám phá thêm những bí ẩn của chúng, phố cổ Hà Nội cũng còn bao điều khiến chúng ta phải day dứt”. Đấy là nỗi day dứt của những người yêu văn hóa dân tộc, có ý thức bảo vệ văn hóa dân tộc cho mai sau.
Yêu Hà Nội, chị thả hồn với những sắc “Hoa trên phố”, bởi: “Chúng mang theo hơi thở của mùa và lặng lẽ làm duyên cho thành phố”. Chị dành nhiều trường đoạn miêu tả những sắc hoa Hà Nội, chị cảm nhận: “Hoa cũng có số phận riêng và mang hồn cốt của chúng đến với muôn loài xung quanh… Cuộc sống của chúng ta sẽ trở nên nhạt nhẽo, buồn tẻ và thiếu vắng các loài hoa”. Victor Hugo từng nói “Nếu Thượng đế sáng tạo ra người phụ nữ trước thì người đã thôi không sinh ra các loài hoa” nhưng tôi chợt nghĩ rằng nếu thượng đế được một lần ngắm các thiếu nữ Việt Nam tha thướt tà áo dài bên hoa thì chắc ngài còn sáng tạo thêm nhiều loài hoa tuyệt mỹ hơn nữa, vì thế giới này sẽ vô vị nếu thiếu đi một trong hai kiệt tác đó. Còn với Phương Thảo, chị ẩn mình trong hoa và để hoa lên tiếng: “Người chơi hoa phải biết trân trọng và nâng niu chúng như nâng niu người phụ nữ của mình… Thử hỏi cuộc đời này không có hoa thì cuộc sống sẽ trở nên nhạt nhẽo và cô đơn đến đâu?”. Cũng vì vây chị dành nhiều trang viết về “Những sắc hoa bên Hồ Gươm” mà từ lâu đã là một phần không thể thiếu trong không gian nghệ thuật đặc biệt này.
Chị đồng cảm cùng nhạc sĩ Trịnh Công Sơn trong: “Mùa thu Hà Nội – Những dấu hương trong nhạc Trịnh” mà cảm hứng sáng tạo chính từ những nét nhạc tài hoa của hai ca khúc: “Đoản khúc thu Hà Nội” và “Nhớ mùa thu Hà Nội”. Không gian trữ tình của mùa thu Hà Nội được chị cảm nhận ở những vần thơ chợt ùa về như hương cốm mới:
Gói thu trong hương gió
Để sắc cốm nồng nàn
Mắt cốm xanh lấp ló
Thơm dẻo tình chứa chan
(Thu vàng, rút trong tập: “Trao em mùa hạ”, NXB Hội nhà văn – 2012)
Tình yêu Hà Nội của Phương Thảo thăng hoa khi thơ của chị được chắp cánh mà chị tự bạch trong tản văn: “Hà Nội những giọt đêm tan chảy”, cũng chính là tên ca khúc được nhạc sĩ Nguyễn Hữu Hồng Minh phổ bài thơ: “Đêm Hà Nội trong ta” đã in trong tập: “Khúc ru nơi lưng núi”, ca từ như những giọt thời gian quí báu tan vào lòng những người yêu Hà Nội, khơi dậy những hạt mầm tốt đẹp:
Từng giọt đêm tan chảy
Em hát cùng phố cũ tình ca
Từng giọt đêm tan chảy
Đêm Hà Nội, Hà Nội trong ta…
Yêu Hà Nội, nâng niu từng nét đẹp, chị xa xót cùng “Hà Nội những ngày mưa bão”. “Đó là ngày 17/8/2012… khi đất trời giận dữ trong cơn cuồng nộ và thành phố ngổn ngang trong cảnh cây đổ và tắc nghẽn giao thông…” nhưng rồi ý chí kiên cường của người Hà Nội vẫn vượt lên, chiến thắng những khắc nghiệt của thiên nhiên, cũng như đã chiến thắng bao kẻ thù hùng mạnh trong suốt chiều dài lịch sử và chị dí dỏm pha chút tinh nghịch trong: “Hà Nội ngày tận thế”. Dẫu đấy là lời “tiên tri” theo lịch Maya cổ không có cơ sở khoa học nào nhưng  lời “tiên tri” ấy cũng làm bao người lo sợ, dẫu mơ hồ. Còn trong cảm nhận của chị: “Sáng nay phố phường Hà Nội vẫn đông đúc như thường. Không gian lạnh hơn với chút gió từ đêm qua và mặt hồ vẫn lãng đãng sương mù của một ngày đầu đông… Những cô gái Hà Nội vẫn yểu điệu ngồi trên xe máy trên đường đi làm với những bộ váy áo đẹp đẽ và còn như duyên dáng thêm với những chiếc khăn mùa đông rực rỡ mềm mại…” và thật thân thương, đầy ắp tình người khi chị thấy: “Chỉ có điều từ sáng sớm hôm nay, người dân Hà Nội hình như thức dậy sớm hơn ngày thường và ánh mắt nhìn nhau dường như thân thiện hơn… Có lẽ mọi người muốn làm một điều gì đó tốt đẹp hơn cho cuộc đời và cảm thấy phải yêu thương nhau nhiều hơn trong cuộc đời ngắn ngủi, vốn đã đầy bất trắc và mong manh này”. Người đọc chợt giật mình nhận ra mình đang sống bình yên trên mặt đất xanh tươi là diễm phúc, đừng hoang phí những gì ta đang có…
Phương Thảo còn dành nhiều trang viết về đặc sản làng nghề và ẩm thực của Hà Nội một cách điệu nghệ, Từ: “Gốm Bát Tràng thắm tươi hồn dân tộc” là sự thăng hoa của đất và những tâm hồn nghệ nhân làng nghề truyền thống, đến: “Sự hấp dẫn của phở cuốn”. “Đến chả cá Anh  vũ nói về chả cá”.. . Tố chất của một người phụ nữ Việt Nam vốn giỏi giang nội trợ cùng một tâm hồn trẻ trung làm cho người đọc nhận diện Hà Nội ở nhiều góc độ hơn, luôn  phập phồng hơi thở của cuộc sống nhiều sắc màu ở: “Thành phố ngàn lẻ một tuổi” của chị. Có ai ngờ được chị bận bịu với công việc của Phó Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia – Bộ Y tế, vậy mà chị vẫn tràn đầy cảm hứng sáng tạo với bút lực dồi dào và cảm quan tinh nhậy đến thế. Ba mươi sáu bài được chọn in trong Hà Nội dấu yêu ứng với con số 36 phố phường của Hà Nội xưa cũng là một niềm yêu thương , nâng niu, trìu mến, trân quý vô hạn với quê hương thứ hai của chị. Mới đây, khi gặp chị ở triển lãm mỹ thuật 16 Ngô Quyền, tôi thấy chị đứng ngắm khá lâu những bức tranh vẽ về Hà Nội, rồi lại sôi nổi bàn luận và chị rút điện thoại chụp lại, trong ánh mắt chị tôi thấy một sự đồng vọng thú vị khó diễn tả thành lời.   
Tập ký & tản văn: “Hà Nội dấu yêu” của Phương Thảo khá nhuần nhuyễn  giữa tản văn trữ tình, tản văn tự sự và tản văn nghị luận, chất lãng mạn trữ tình nổi trội là sự lôi cuốn lớn, niềm đam mê của chị thắp lửa tình yêu Hà Nội trong mỗi chúng ta, thực sự ngân lên bao cung bậc, nhưng ở đôi bài, đôi trường đoạn chất  chính  luận nổi trội có phần “lộ” làm cho người đọc hơi tiếc.
Bây giờ người viết ký & tản văn không nhiều  bởi sự đòi hỏi khắt khe của thể loại “khó tính” này nhưng  Phương Thảo đã  thành công bởi xúc cảm đầy ắp một niềm yêu của chị đã góp một tiếng lòng với “Hà Nội dấu yêu”.

Hà Nội 5.2013
          Trần Vân Hạc