Trang chủ » Bầu bạn góp cổ phần

Đông Ngàn tĩnh nhất khu

Vũ Từ Sơn
Chủ nhật ngày 15 tháng 12 năm 2013 7:34 PM
Tùy bút

    Ngược dòng lịch sử một chút . Trên vùng đất Kinh Bắc văn hiến ấy có một địa danh là Đông Ngàn trù phú về thiên nhiên , giỏi giang về con người . Miền đất ấy nay là thị xã Từ Sơn xinh đẹp , văn hóa và mến khách .
 
    Đông Ngàn xưa ...

    Con người nơi đây tự hào với hàng chữ : Đông Ngàn tĩnh nhất khu ! Bởi nhiều lẽ , song lẽ đơn giản là mảnh đất này trải bao thời biến , thăng trầm của lịch sử , thường được " tĩnh " vào bậc nhất vậy . Để đỡ mênh mông chúng ta khoanh vùng nghiên cứu từ thời nhà Lý trở lại đây .
    Vị vua đầu triều nhà Lý là Lý Công Uẩn được sinh ra ở làng Phụng Pháp ( Đình Bảng ) , phải chăng nơi mà từ chuyện đó thi sĩ Hoàng Cầm đã có câu thơ ngạo nghễ và tinh nghịch : Váy Đình Bảng buông chùng cửa võng . Từ chuyện vua được sinh ra như bao đứa trẻ khác mà cũng có vô số giai thoại . Vị cao tăng Thiền sư Vạn Hạnh ngoài công lớn trong tu nghiệp đắc đạo đã có công lao lớn hơn gấp bội phần là dạy dỗ , đào tạo cho non sông gấm vóc này một vị vua ngời sáng . Không phải đơn giản mà đức Vạn Hạnh lại chuyên tâm và dày công đến như vậy . Lịch sử biết đến bao giờ mới khai thông được chuyện này ? Phải chăng nhân vật Lý Công Uẩn là tác phẩm xuất sắc của sư Vạn Hạnh ?
    Lưu danh tại văn bia Quốc Tử Giám có đến 2/3 là người của tỉnh Bắc Ninh , vùng đất Đông Ngàn lại chiếm đáng kể trong đó . Những người nổi tiếng như Đàm Thận Huy , Nguyễn Giản Thanh ... đã đi vào lịch sử khoa bảng đất Việt trong một sự rạng rỡ . Những giai thoại về Nguyễn Giản Thanh ( Trạng Me ) thật phong phú : Trạng Me đè Trạng Ngọt ( Hứa Tam Tỉnh ) . Trạng Me , lúc mới 6 tuổi đang chơi ở đường làng có võng lộng của một vị quan đi qua dám đứng chắn ngang đường . Một cuộc đối thoại thú vị đã xảy ra . Vị quan trêu thằng nhỏ Thanh : Hoài áo đỏ quét phân trâu . Thanh đáp lại : Thừa lộng xanh che dái ngựa . Quan tiếp : Trẻ cưỡi mo cau . Thanh đối : Già chơi hạc gỗ . Mọi người có mặt hết sức kinh ngạc về một thần đồng nơi quê mùa .

                        -2-

     Cụ bà Trần Thị Tần , người sinh ra Đại thi hào Nguyễn Du - Danh nhân văn hóa thế giới , là người Đông Ngàn . Vì có người mẹ như thế , có miền đất với những làn điệu quan họ ngọt ngào , trữ tình như thế nên mới
 góp phần quan trọng trong việc tạo ra cho non sông Việt một Nguyễn Du đại tài như vậy !
    Mảnh đất Đông Ngàn nơi có nền văn hóa phong phú , đậm đà bản sắc dân tộc biểu hiện ở kiến trúc đình Đình Bảng , Đồng Kỵ , đình Gióng , Mai Động ... biểu hiện của nền văn minh sông Hồng tối thượng . Nơi đây có những làng nghề cổ truyền Phù Khê , Thiết Úng ... được lưu lại trong các câu truyền đời : " Tiến Bào nung ngói , Phù Khê chạm rồng ... " hay là : " Trống Chờ , chuông Trõ , mõ Phù Lưu "... Trải qua bao biến cố của lịch sử , bao thăng trầm của non sông mảnh đất này ít bị tàn phá , thiệt hại về người và của nên người đời mới gọi đất này " tĩnh " là vậy !
    Khai thác những " vỉa " văn hóa của Đông Ngàn xưa ... thật gian nan , công phu ...!
    
    ... Từ Sơn nay.

    Vùng đất Từ Sơn " địa linh nhân kiệt " thời nay vẫn linh thiêng tồn tại , nối đời sinh ra những con người tuyệt vời trên nhiều lĩnh vực . Chỉ tính trong thế kỷ 20 ngay đây thôi , ta cùng nhau điểm qua về từng mặt .
    Về những người hoạt động cách mạng tiền bối , có Ngô Gia Tự một trong những người cộng sản đầu tiên của cách mạng Việt Nam . Ông bị đế quốc bắt , cầm tù ở Côn Đảo , đã vượt ngục về đất liền để tiếp tục hoạt động thì bị mất tích do thuyền nhỏ , trùng khơi . Ngô Gia Tự đã để lại trong trang sử cách mạng Việt Nam những dấu ấn sâu đậm của con người Tam Sơn - Từ Sơn .
    Tiếp đến là Nguyễn Văn Cừ ( Phù Khê - Từ Sơn ) , hậu duệ thứ 17 của Nguyễn Trãi , người Tổng bí thư trẻ tuổi của Đảng ta thật lỗi lạc , tác giả cuốn sách " Tự chỉ trích " nổi tiếng , còn lưu mãi cho đời sau học tập .
    Về triết học , học thuật , mảnh đất Từ Sơn có Giáo sư Trần Đức Thảo ( Song Tháp , Châu Khê ) , người đã cống hiến cho đời hơn 15.000 trang viết lý luận triết học bằng 3 thứ tiếng Việt - Pháp - Đức ; người mà được dư luận tiến bộ xếp cùng 2 người Việt Nam ưu tú khác từng hoạt động ở Pháp là Phan Chu Trinh và Nguyễn Ái Quốc .

                        -3-

    Về khoa học kỹ thuật có Giáo sư ngành Vật lý chất rắn Đàm Trung Đồn , người có công lớn trong kháng chiến chống Mỹ , là một trong những thành viên chủ yếu trong nhóm nghiên cứu : Cải tiến tên lửa Sam -
 2 của Liên Xô để tiêu diệt máy bay chiến lược B52 của Mỹ trên bầu trời Hà Nội , chống nhiễu B52 , rà phá bom mìn ở biển Đông . Và giờ đây có người cháu ruột của ông là Đàm Thanh Sơn - một tài danh Toán - Lý của thế giới đương đại .
    Về văn học nghệ thuật , có những người tài hoa như Nhà văn Kim Lân , Nhạc sĩ Hồ Bắc ... đã làm rạng danh đất Từ Sơn nay .
    Thật là mênh mông khi " lan man " nói nhiều về những con người nơi đây !

                        *
                    *         *

    Mảnh đất Đông Ngàn xưa , Từ Sơn nay là vùng cận kề phía Bắc của Thăng Long - Hà Nội vô cùng thuận lợi trong sinh sống , học tập , giao lưu , tiến thân ... nên có một cái nền cơ bản là dân sinh sầm uất , buôn bán giao lưu rộng rãi : Đình Bảng , Phù Khê , Hương Mạc , Đồng Kỵ ... mảnh đất lưu truyền  câu nhận xét tổng quát , vừa tự hào  hài hước , vừa phấn khích cho đời sau : Mảnh đất sản sinh ra " Một giỏ Ông Đồ , một bồ Tiến sĩ , một bị Trạng Nguyên , một thuyền Bảng nhãn ".
    Mảnh đất ấy với truyền thống hiếu học , với trình độ dân trí cao , với nhiều làng nghề truyền thống tinh xảo , với vân vân và vân vân những điều hay ( tất nhiên là có những điều chưa hay ) ... chắc chắn trong tiến trình phát triển của đất nước , sẽ có những đóng góp đáng kể và xứng đáng .

                            Thị xã Từ Sơn , tháng 9-2013
                                VŨ TỪ SƠN