Mỗi cuộc chiến tranh, như những trận bóng đá, hòa cũng có nhưng hiếm, thường thì có bên thắng trận bên bại trận.
Ít hay nhiều, thực chất hay hình thức, những người lính bên THẮNG, còn sống hay đã chết, cùng với gia đình của họ,
thường thì cũng được ghi nhận công lao và hưởng một chút quyền lợi nào đó. Nhưng bên BẠI thì sao, những người lính
và gia đình họ có thể nói là mất hết, mất sạch, mất tuyệt đối, về sinh mạng, quyền lợi, và cả danh dự…Đừng nỡ trách họ
“sao lại cầm súng cho giặc”, sống trong một đất nước có chiến tranh, dưới sự điều hành của chính thể nào cũng vậy, dù là
“nghĩa vụ” hay “quân dịch”, những người đàn ông con trai hoàn toàn không tự quyết định rằng mình sẽ “cầm bút”,
“cầm búa”, “ôm đàn” hay “cầm súng”. Gọi nhập ngũ mà trốn tránh, bản thân và gia đình có sống yên ổn được không?
Tôi vẫn thường nghe thường xem các chương trình phát thanh, truyền hình về “nhắn tìm đồng đội”, không phải vì gia đình
mình “cần tìm” (nhà tôi cả ba anh em trai đều mặc áo lính nhưng cùng lắm cũng chỉ bị thương chứ không ai chết trận), xem và
nghe cốt chỉ để nhìn những tấm ảnh chụp mờ nhạt của bao liệt sĩ ngã xuống khi chỉ mới 18, 20 tuổi, để biết có những người lính
ngày nhập ngũ và ngày chết trận chỉ gói gọn trong một năm trời, rất ít người mà “hai ngày” ấy kéo dài được 5 năm – bằng thời
gian giữa hai kỳ đại hội nhà văn. Bên THẮNG TRẬN, với sự tác động tích cực của các cấp chính quyền, đoàn thể, sự giúp sức của
nhiều cơ quan truyền thông đại chúng mà việc tim hài cốt liệt sĩ còn khó khăn tốn kém đến vậy, số hài cốt tìm được không có con
số thống kê chính thức nào, tôi đồ rằng có lẽ cũng chỉ mới tìm được vài phần trăm trong tổng số mồ mả cần tìm, thì bên BẠI, là
phía Quân lực Việt Nam Cộng hòa, còn nan giải tới đâu, chắc là chẳng có phần trăm
phần ngàn nào. Chẳng ai gây khó dễ, không có người nào muốn vậy, nhưng biết làm sao với thực tế này.
Nhà thơ Nguyễn Du đã từng viết “Văn tế thập lọai chúng sinh”. Gần đây giới Phật giáo ở một số địa phương còn làm được một
việc Thiện hợp lòng Trời là giúp hàng triệu người (cả tôi nữa) có cơ hội sám hối nhằm gỡ bỏ phần nào nỗi trắc ẩn, ân hận day dứt
dai dẳng trong lòng, khi “Lập Đàn cầu siêu cho những hài nhi bị cha mẹ (và xã hội - với chính sách không có con thứ ba) chối bỏ
ngay từ khi còn là bào thai”, vậy thì, với hàng triệu người lính đối phương chết trận, cho dù không có điều kiện đi tìm hài cốt của họ,
cũng đã đến lúc ta nên có cách nhìn nhận nhân bản hơn, có tình hơn, ít nhất cũng được như Nguyễn Du, từ mấy trăm năm trước…
NHỮNG NGƯỜI LÍNH BẠI TRẬN
Đầu hàng Đồng minh
nước Đức phát xít gục ngã
người Đức không thể đi tìm
mấy triệu thi hài lính Quốc xã
rải khắp châu Âu !
Ba mươi năm sau
Hoa Kỳ rút khỏi Việt Nam
vẫn rất giàu
rất mạnh,
quân lực Việt Nam Cộng hòa bại trận
chính quyền Việt Nam Cộng hòa xụp đổ tan tành
giang sơn gom về một mối…
Người Đức bại trận
không thể tìm xác lính Quốc xã ở khắp châu Âu
người Mỹ bại trận
nhờ cậy Việt Nam tìm hài cốt lính viễn chinh
người Việt chiến thắng
không dễ gì tìm thấy hài cốt thân nhân của mình
Người Việt chiến bại
không tìm xương thịt lính Cộng hòa chìm lấp từ Cà Mau ra Bến Hải…
Sàigòn, ngày 22 tháng Tư năm 2010